Leszno przez dekady stanowiło główne centrum gmin żydowskich w Wielkopolsce. W żydowskim środowisku reprezentowane było przez najwybitniejszych uczonych i rabinów, wielokrotnie pośredniczących w rozstrzyganiu najważniejszych sporów religijnych dzielących europejską diasporę.
Większość rabinów związanych z gminą żydowską w Lesznie pochodziła z Małopolski, Mazowsza, z Czech lub ze wschodnich terenów dawnej Rzeczypospolitej. Pierwszym naczelnym rabinem Leszna był Izaak ben Abraham Moses Eilenburg z Krakowa, który do Leszna przybył w 1647 roku. Jego następcą został Izaak ben Schalom z Gąbina, wcześniej sprawujący urząd rabina w Śremie. Obaj byli autorami dzieł religijnych, komentarzy i orzeczeń prawnych. Izaak ben Schalom zmarł w Lesznie w 1675 lub 1676 roku.
W 1679 roku w fotelu rabinackim zasiadł Itzig Elia Rahles z Nowego Miasta. Zebrał on wokół siebie grono uczniów, wśród których wyróżniał się Josua Falk z Leszna, późniejszy uczony i pisarz działający w Hamburgu. Rales był autorem wielu dzieł i komentarzy do Pięcioksięgu Mojżesza. Zmarł w Lesznie w 1695 roku. Na nagrobku nazwano go „światłem nauki”, a w leszczyńskiej księdze pamiątkowej „wielkim”.
Po krótkim okresie zarządzania gminą przez Mosesa Izaaka Spirę z Pragi, późniejszego rabina krajowego w Czechach i Efraima Redischa z Uherské Hradiště, w 1721 roku do Leszna przybył Mordechaj ben Zebi Hirsch z Międzyrzecza na Litwie. Był on uznanym autorytetem i znawcą żydowskiego prawa religijnego. Wraz z kilkoma innymi europejskimi rabinami powołano go do rozstrzygnięcia sporu o herezję „sabbatianów”, toczonego ze zwolennikami nauk pseudoproroka Sabbataja Cwi. Zmarł w Lesznie w 1753 roku.
Jeszcze w tym samym roku nadrabinem Leszna został jego brat Abraham Lissa, wcześniej działający na Litwie. Uznawany był za wzór dobroczynności. Cały swój majątek rozdał miejscowym ubogim. Zajmował się także medycyną, lecząc chorych i otaczając opieką potrzebujących. Zasłynął jako autor komentarzy do Talmudu i Starego Testamentu. W 1759 roku został powołany na urząd rabina do Frankfurtu nad Menem.
W latach 1759-1767 naczelnym rabinem w Lesznie był Uri Schraga Phoebus Helman, późniejszy rabin w Berlinie i w Bonn. Od 1774 roku pełnienie tej funkcji powierzono Dawidowi Tewle z Brodów. Podobnie jak jego poprzednicy, wsławił się jako znawca Talmudu i autor dzieł religijnych. Sprzeciwiał się reformie żydowskiego szkolnictwa proponowanej przez działaczy żydowskiego ruchu oświeceniowego – haskali. Brał czynny udział w odbudowie miasta po pożarach w 1767 i 1790 roku. Zmarł w 1792 roku.
W okresie zaboru pruskiego fotel pierwszego rabina obsadzono dopiero w 1809 roku. Zasiadł na nim Jacob Lissa (Lorberbaum), wcześniej działający w Kaliszu. Był uznanym autorytetem w zakresie żydowskiego rytuału. Uczeni z różnych krajów prosili go o rozstrzygnięcia i opinie w najtrudniejszych kwestiach prawa mojżeszowego. Był przeciwnikiem wszelkich reform judaizmu. Występował między innymi przeciwko wykorzystywaniu organów w żydowskim nabożeństwie („zwada hamburska”). W Lesznie założył prywatną jesziwę, w której kształciło się liczne grono studentów. W 1821 roku powrócił do Kalisza, a następnie został rabinem w Stryju, gdzie zmarł w 1832 roku.
Na następcę Jakoba Lissy powołano Tobię ben Jecheskela Ascha z Człuchowa, rabina w Sepólnie Krajeńskim. Odrzucił on propozycję i wyjechał do Krotoszyna, a gminą przez kolejnych kilkadziesiąt lat zarządzali asesorzy rabinaccy.
W 1864 roku, naczelnym rabinem w Lesznie został Samuel Baeck z Boskovic na Morawach. Był uczonym, kaznodzieją, autorem dzieł religijnych i historycznych. Wieloletnim opiekunem żydowskiej młodzieży kształcącej się w leszczyńskim gimnazjum i Stowarzyszenia Talmud-Tora, propagującego nauczanie tradycyjnej wiedzy religijnej. Baeck był także współzałożycielem i przewodniczącym Towarzystwa Krzewienia Historii i Literatury Żydowskiej, delegatem Związku Gmin Żydowskich w Niemczech i radcą w komisji ds. sierot i ubogich w Prowincji Poznańskiej. W 1905 roku poświęcił nową synagogę. Zmarł w 1912 roku w Lesznie.
Ostatnim naczelnym rabinem Leszna był Siegfried Gelles z Krotoszyna, doktor filozofii, wychowanek Żydowskiego Seminarium Teologicznego we Wrocławiu i student tamtejszego uniwersytetu. Urząd pełnił w latach 1913-1921. Jako nauczyciel religii żydowskiej, wzorem swojego poprzednika, prowadził wykłady dla uczniów Gimnazjum im. Komeńskiego, a od 1920 roku, również uczniów Prywatnego Gimnazjum im. Kanta. Od początku swojego pobytu w Lesznie był członkiem Loży im. Raphaela Koscha, stowarzyszenia zaangażowanego w działalność oświatową, kulturalną i charytatywną. Po wyjeździe do Niemiec objął urząd rabina w München-Gladbach, a 1939 roku osiadł z rodziną w Londynie, gdzie zmarł w 1947 roku.
Liczba rabinów, uczonych, kaznodziei, sędziów i asesorów rabinackich związanych z Lesznem w XVII-XX wieku, liczona jest setkami imion i nazwisk. Wielu z nich przeszło do historii współczesnego judaizmu, a ich spuścizna i dorobek do dzisiaj pozostają ważnym źródłem wiedzy i religijnej tożsamości Żydów na całym świecie.
