Nazwa: Chanukija, lampka chanukowa
Data powstania: Wilno, 1896
Materiał: srebro
Wymiary: 22×18,5 cm
Nr inw.: MLJ54
Lampka chanukowa wsparta na czterech nóżkach, podstawa prostokątna, obwiedziona spływającym lambrekinem, z ośmioma tulejkowatymi palnikami. Taki sam palnik z zaczepem – tzw. szames – umieszczony na zaplecku. Zaplecek zwieńczony koroną, pośrodku scena przedstawiająca wazę z kwiatami, owocami i ptakiem flankowana przez figury dwóch wspiętych lwów, podtrzymujących kotarę wykończoną lambrekinem. Ornament stylizowany, barokowy.
Lampka sygnowana. Na zaplecku, pod wazą z lewej strony oraz na spływającym lambrekinie podstawy punce:
1) próba 84 w prostokącie,
2) inicjały probierza AK i data 1896 w prostokącie,
3) godło probierni wileńskiej Pogoń w prostokącie,
4) monogram złotnika AI w prostokątnym polu.
Ponadto punca próby 84 powtórzona pod figurą lwa z prawej strony wazy.
Chanukija to dziewięcioramienny świecznik żydowski (lub ośmioramienny świecznik z dodatkowym ramieniem nazywanym z języka hebrajskiego שמש (szamasz, w jidisz: szames, znaczącym po polsku – pomocnik), zapalany podczas święta Chanuka.
Chanukowy świecznik zapala się przez kolejne osiem dni święta, codziennie po zachodzie słońca. Światło lampki nie może być wykorzystywane w celach praktycznych czyli do oświetlania pomieszczenia. Często świecznik ustawia się w oknie. Światła zapala się od lewej strony dodając każdego dnia jedno więcej. Wynika z tego, że pierwsze zapalone światło (pierwszego dnia) jest to najbardziej wysunięte na prawo (patrząc na lampę) i ono jest też ostatnim zapalnym w ósmy dzień Chanuki. Do zapalania służy dodatkowy “pomocnik” (szamasz), od którego płomienia rozpala się pojedyncze światła. Nie wolno zapalać świateł jeden od drugiego. Lampki chanukowe wykonywane są najczęściej z mosiądzu, miedzi, srebra, bywają też ceramiczne. Niektóre przystosowane są do świec, a inne do oleju.
Chanuka jest świętem radosnym, czasem spotkań i zabawy. Dzieci dostają prezenty i chanukowe pieniądze, bawią się drejdlami (hebr. sewiwon) – czworokątnymi bączkami.
Polski język migowy:
AD
ETR Chanukija
_______________________________________________________
Dostępne opisy przygotowała Fundacja Kultury Bez Barier w ramach zadania „Synagoga opowiada” realizowanego w partnerstwie Muzeum Okręgowego w Lesznie i Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Okręgowego.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, Samorządu Województwa Wielkopolskiego i Miasta Leszna.